Debatten
mellom veganarar og kjøt-etarar går friskt for tida. Men må det vera eit anten
eller? Tradisjonell kristendom, t.d. som i den koptisk-ortodokse kyrkja i
Egypt, har ein to tusen år gammal tradisjon med å eta vegansk mat til visse
tider på året.
Ifølge ortodoks
tankegang vender me tilbake til mennesket sitt opprinnelege kosthald når me et
vegansk mat. Mat utan kjøt eller andre
animalske produkt er «paradis-mat», altså den maten dei første menneska fekk
lov av Gud til å eta, slik Bibelen fortel i 1. Mosebok 1,29: «Sjå, eg gjev dykk
alle planter som set frø, så mange som finst på jorda, og alle tre som ber
frukt med frø i. Det skal de ha å eta.»
Etter
storflaumen, derimot, gjer Gud ei pakt med Noah og seier: «Alt som lever og
rører seg, skal no vera mat for dykk. Som eg gav dykk dei grøne plantene, gjev
eg dykk no alt dette.»
Koptiske
kristne fastar meir enn 180 dagar i året, og i mange av fasteperiodane avstår
dei frå alle animalske produkt. Gjennom
å fasta frå dette, prøver dei å finna tilbake til noko av paradis-tilstanden i
sitt eige liv.
Kanskje
norske kristne kan gjera bruk av noko av denne tankemåten i diskusjonen om
vegansk eller kjøthaldig mat? Det er jo mange gode grunnar til å eta mindre kjøt.
Dyrevern er ei side av saka: Kjøtindustrien
gjer dyra om til produkt som kjem ferdig pakka i plast i butikken, og mange er
bekymra for om dei har eit godt liv før dei blir slakta. Klima-endringar er ei anna viktig side:
Kjøtproduksjon er ofte dårlegare for miljøet enn produksjon av frukt og
grønsaker. Men produksjon og import av visse typar
grønsaker er heller ikkje alltid så miljøvennlig. For min del hellar eg til at eit balansert
kosthald med utstrakt bruk av kortreist mat – anten det er fisk, kjøt eller vegetariske
produkt – er det beste alternativet.
Kvifor ikkje då avstå frå kjøt eit par dagar i veka og til visse tider
på året? Onsdag og fredag har tradisjonelt vore fastedagar: Onsdag fordi det
var den dagen Judas sveik Jesus, og fredag fordi han hang på krossen. Kyrkja her til lands har også hatt lengre
periodar for faste, t.d. dei førti kvardagane før påske, eller i adventstida
før jul. Kan dei gamle kristne fastetradisjonane
visa veg i ei ny tid med nye utfordringar?
