Veøya - Den heilage øya i Romsdalen

Veøya i Romsdalen var målet for reisa mi langs kystpilegrimsleia denne sommaren.  Måndag ettermiddag 21.08 sigla eg ut frå Roald hamn med den vesle seglebåten «Pilegrimen» (ein 17 fot Hurley Silhouette frå 1968), og med to overnattingar på vegen nådde eg fram til Veøya onsdag kveld.

«Ve» er norrønt for «heilagdom», og Veøya har vore ei heilag øy frå førkristen tid. Arkeologar har funne spor av kristne graver og ei kvadratisk kyrkje frå nihundretalet, og desse blir knytte til Håkon den gode sine misjonsframstøyt omkring år 950.  Her har det budd folk iallfall sidan overgangen mellom yngre steinalder og bronsealder, dvs. 1500 f.Kr. I mellomalderen var Veøya eit sentralt knutepunkt for handel, og det ville vera ein naturleg plass å stoppa for pilegrimar på veg nordover mot Nidaros. Då ville ein sigla vidare inn fjorden til Eidsvåg og tatt seg over eidet til Tingvollfjorden, der ein kunne bruka båt resten av vegen.  

Veøya er ein nydeleg plass å komma til med båt.  På vestsida er det to små vågar der det er fint å ankra opp, og i Nørevågen på austsida er det ei stor, god flytebrygge. Det er kort veg opp til kyrkja og dei andre bygningane på garden.  Fram til 1905 var det prestegard på øya, men då presten flytta til fastlandet kom øya i privat eige.  Den siste eigaren testamenterte øya til Romsdalsmuseet.  Dei gjer ein god jobb med å halda området rundt kyrkja og garden ved like, men mykje av øya er overgrodd av granskog og anna småskog, sjølv om det går villsau og beitar der.  

Det gjeld også «Pilegrimsstien» som går over øya.  Dette er i utgangspunktet ein fin tur, men den har

nok vore finare før. Her er stort behov for opprydding.

I dag står den heilage Veøya også i fare for å bli øydelagd av vegplanane i Romsdalsaksen. Den planlagde traseen går over Sekken, langs sørsida av Veøya og Hangholmen, og vil kunna setta mange kulturminne i fare.

   

Kjelder:

Marit Heiene (2013) «Slik fant de Norges eldste kirke på Veøya», http://www.rbnett.no/nyheter/article8769151.ece

Britt Solli (2017) «Vei over Veøya» http://www.rbnett.no/meninger/leserinnlegg/2017/01/05/Vei-over-Ve%C3%B8ya-14018930.ece

Romsdalsmuseet: Veøya prestegard og middelalderkirke. http://www.romsdalsmuseet.no/avdelinger/veoy-prestegard-og-middelalderkirke/

Anette B Wollebæk (2012) «Den hellige øya», Forskningsmagasinet Apollon  http://www.apollon.uio.no/artikler/1995/hellige.html